ถอดรหัส ภาพผนัง พระจอมเกล้า-ขรัวอินโข่ง

    ก่อนที่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 จะเสด็จขึ้นครองราชย์นั้น พระองค์ได้ทรงผนวชอยู่นานถึง 27 ปี ระหว่างที่ทรงผนวชนั้น พระองค์ได้ก่อตั้งธรรมยุติกนิกาย ซึ่งเป็นนิกายที่เน้นการปฏิรูปคณะสงฆ์ให้ทันสมัยและเคร่งครัดตามพระวินัย พร้อมกันนั้นพระองค์ยังได้โปรดเกล้าฯ ให้สร้างงานศิลปกรรมชิ้นสำคัญขึ้น 2 แห่งคือ จิตรกรรมฝาผนังเรื่องปริศนาธรรมในอุโบสถวัดบวรนิเวศและวัดบรมนิวาส ซึ่งคาดว่าพระองค์ทรงเป็นผู้ออกแบบเนื้อเรื่อง โดยมีขรัวอินโข่ง พระสงฆ์ช่างเขียนฝีมือเลื่องชื่อรับหน้าที่เป็นผู้วาดขึ้น

    ภาพปริศนาธรรมเหล่านี้ เป็นภาพที่มีเนื้อหาหลักสื่อถึงเรื่องการสรรเสริญพระรัตนตรัย โดยใช้วิธีอุปมาอุปไมยเปรียบเทียบพระรัตนตรัยกับสิ่งต่างๆ โดยจิตรกรรมฝาผนังเหล่านี้ล้วนวาดขึ้นด้วยรูปภาพและเทคนิคแบบตะวันตกหรือที่เรียกว่า "ภาพฝรั่ง" แทบทั้งสิ้น ซึ่งเป็นเรื่องแปลกใหม่ที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อนในสยาม ดังนั้นจิตรกรรมฝาผนังเรื่องปริศนาธรรมในอุโบสถของวัดทั้งสองแห่งนี้ จึงถือเป็นงานศิลปกรรมทางประวัติศาสตร์ชิ้นสำคัญมากชิ้นหนึ่งของกรุงรัตนโกสินทร์

1. กำเนิดธรรมยุติกนิกาย
- โลกแบบโบราณฯ
- โลกแบบใหม่ฯ
ฯลฯ

2. ภาพปริศนาธรรม อุปมาอุปไมย-เปรียบเทียบ "พุทธ-ภูมปัญญาตะวันตก"
- เนื้อหาปริศนาธรรม อยู่ใน "ประกาศด้วยข้ออุปมา"
- จิตรกรรม "กลเลข"ฯ
ฯลฯ

3. ถอดความหมาย ภาพปริศนาธรรม วัดบวรนิเวศ-วัดบรมนิวาส
- พระพุทธเจ้าเปรียบเป็นหมอยา ผู้ฉลาด
- โรงใหญ่รักษาชน"ฯ
ฯลฯ

4. จิตรกรรมฝาผนัง "จริยวัตรสงฆ์" สกุลช่าง "ขรัวอินโข่ง"
- จิตรกรรม "กิจของสงฆ์"
- จิตรกรรม "อสุภะ"
ฯลฯ