จากปีศาจสู่เชื้อโรค : ประวัติศาสตร์การแพทย์กับโรคระบาดในสังคมไทย (PDF)

    โรคระบาดภัยร้ายแรงที่คร่าชีวิตอย่างรวดเร็วและกระทันหัน ในอดีตที่ผ่านมามนุษย์ต้องเผชิญหน้ากับโรคระบาดอยู่เสมอมา ในประวัติศาสตร์ไทย โรคระบาดคือภัยจากปีศาจร้ายที่เกรี้ยวกราด คำอธิบายทางการแพทย์แผนไทยเชื่อกันว่าโรคห่า (โรคที่คนตายเป็นจำนวนมาก) เกิดจากปีศาจทำของเข้า จนกระทั่ง การเปิดรับการแพทย์แผนตะวันตก จากโรคห่าของปีศาจ ได้กลายเป็นโรคที่มาจากการหมักหมมของสิ่งปฏิกูล จนทำให้เกิดอายพิศม์ (ไอพิษ) ลอยมาในอากาศ ใครถูกอายพิศม์เข้าก็ติดโรคได้ ตราบจนกระทั่งการค้นพบ "เชื้อโรค" ความเชื่อที่ว่าโรคร้ายมาจากอายพิศม์จึงค่อย ๆ เปลี่ยนเป็น "เชื้อโรค" ตัวจิ๋วที่มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า การเปลี่ยนแปลงความรู้ด้านการแพทย์ของรัฐไทยสอดคล้องกับปรับตัวบทบาทของรัฐ จากรัฐจารีตที่ไม่เคยสนใจใยดีพลเมือง มาเป็นรัฐเวชกรรมที่ต้องเข้าควบคุมกำกับเรือนร่างของพลเมืองให้มีสุขภาพดีอยู่เสมอ ผ่านการสาธารณสุข การแพทย์ และการรณรงค์เรื่องสุขภาพ

    "จากปีศาจสู่เชื้อโรค : ประวัติศาสตร์การแพทย์กับโรคระบาดในสังคมไทย" เล่มนี้ จะฉายภาพประวัติศาสตร์ความคิดความรู้ทางการแพทย์ในสังคมไทยที่ปรับเปลี่ยนไปตามยุคสมัย เพื่อรับมือกับภัยร้ายของโรคระบาด อันจะเป็นบทเรียนที่ดีในยุคสมัยอันมืดบอดที่เราทุกคนต้องเผชิญอยู่ในเวลานี้!

1. ประวัติศาสตร์ของโรคและความเจ็บป่วย
2. โรคและความเจ็บป่วยในประวัติศาสตร์ไทย
3. จากความหวาดกลัวปีศาจสู่เชื้อโรค ประวัติศาสตร์อารมณ์ความรู้สึกของอหิวาตกโรค ในสังคมไทยช่วงพุทธศตวรรษที่ 25
4. จากไข้ป่าสู่มาลาเรีย การบุกเบิกพื้นที่เกษตกรรม ความเป็นเมืองและชนบทในประวัติศาสตร์สังคมของโรคมาลาเรีย ทศวรรษ 2440 - 2470
5. การแพทย์ในประวัติศาสตร์ไทย การเปลี่ยนแปรงการเมืองที่ส่งผลต่อการแพทย์

ข้าพเจ้าจึงใคร่ขอเชิญชวนท่านทั้งหลายที่มีแก่ใจหยิบงานชิ้นนี้ของชาติชายขึ้นมาอ่าน ขออย่าได้อ่านแค่เพียงข้อมูลและตัวเลขสถิติคนเจ็บ - คนตายจากโรคระบาดดังปรากฎอยู่ในประวัติศาสตร์ แต่โปรดลองพิจรณาไตร่ตรองดูว่างานของชาติชายอยู่บนเป้าหมายและความใฝ่ฝันเช่นดั่งข้าพเจ้าสาธกมาหรือไม่ประการใด!
    -- ทวีศักดิ์ เผือกสม --
       ดินแดนเหนือแม่น้ำ