ครองแผ่นดินโดยธรรม : อ่านประวัติศาสตร์ผ่านพระบรมราโชวาทและเครือข่ายในหลวง

    หนังสือ "ครองแผ่นดินโดยธรรม : อ่านประวัติศาสตร์ผ่านพระบรมราโชวาทและเครือข่ายในหลวง" เล่มนี้ ฉายภาพความเปลี่ยนแปลงทางการเมืองและอุดมการณ์ หลังการปฏิวัติ 2475 ที่กษัตริย์ทรงมีส่วนกำหนดมากบ้างน้อยบ้าง ในแต่ละบริบท โดยมองผ่านบทบาทของคนกลุ่มอื่น ๆ เช่น เจ้านาย นายทุนผู้นำทางการเมือง พระป่าธรรมยุตอีสาน ฯลฯ ซึ่งสัมพันธ์กับกษัตริย์แตกต่างกันไปในฐานะที่เป็นส่วนหนึ่งใน "เครือข่ายชนชั้นนำ" หรือ "สถาบันกษัตริย์เชิงเครือข่าย" (Network Monarchy) ในบริบททางการเมืองแต่ละยุค นอกจากนี้ ยังศึกษาพระราชดำรัสในรัชกาลที่ 9 เพื่อวิเคราะห์การปลูกฝัง "ธรรมวิทยาของพลเมือง" อีกด้วย

    จุดเด่นในงานเขียนของ "อาสา คำภา" นอกจากการใช้แนวพินิจทางประวัติศาสตร์ (Historical Approach) ที่พิจารณาความเปลี่ยนแปลงเชื่อมโยงกับบริบททางสังคมแล้ว ยังอยู่ที่ความพยายามใช้มุมมองที่ "เป็นกลาง" แบบนักประวัติศาสตร์ ศึกษาข้อมูลอย่างรอบคอบด้วยทัศนะวิพากษ์เพื่อหาข้อสรุปจากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ทั้งหมดเหล่านั้นแม้ใช้ทฤษฎีหรือมโนทัศน์ทางสังคมศาสตร์เป็นกรอบคิดในการวิเคราะห์ หรืออธิบาย ก็มิได้ก้าวไปสู่ข้อสรุปอย่างง่าย ๆ แต่เชื่อมโยงให้เห็นพลวัตอันเกิดจากปฏิสัมพันธ์อย่างซับซ้อนระหว่างลักษณะเฉพาะของบุคคล หรือกลุ่มบุคคลที่เป็นตัวละครในประวัติศาสตร์ กับบริบททางสังคม หรือการเมืองที่ผันแปร

    การอ่านหนังสือเล่มนี้ย่อมเป็นเรื่องที่สำคัญสำหรับทุกฝ่าย ที่ต้องการค้นหาวิธีคิดในการเข้าใจสังคมไทย และมองเห็นทางเลือกของความเปลี่ยนแปลงได้ดีขึ้น จนอาจค้นพบหนทางผลักดันความเปลี่ยนแปลงให้ดำเนินไปในทิศทางที่พึงปรารถนา และเหมาะสมกับบริบทสังคมไทยและสังคมโลกในยุคปัจจุบัน

บทที่ 1 ก่อนจะครองอำนาจนำ : การสละราชสมบัติของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
บทที่ 2 ปฐมบทของ "เครือข่ายในหลวง" : การก่อรูปและพัฒนาการ
บทที่ 3 ทัศนะชนชั้นนำไทยต่อ "จีนแดง" ก่อน 6 ตุลาคม 2519
บทที่ 4 ราชสำนักกับ "พระป่าธรรมยุตอีสาน" : การประกอบสร้างอัตลักษณ์ทางประวัติศาสตร์
บทที่ 5 ครองแผ่นดินโดยธรรม : มองสังคมการเมือง "ประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข" ผ่านพระราชดำรัสและพระบรมราโชวาท